دفتر خاطرات آندری تارکوفسکی

توضیحات از زبان فرزند فیلمساز:

این کتاب آخرین چاپِ بازنگری شده و کامل شده­ ی خاطرات شخصی پدرم پس از چاپ به زبان ایتالیایی است. این چاپ از زمان اولین ترجمه اش به زبان فرانسوی با صفحات و یادداشت های فراوانی که در آرشیوه ای مؤسسه ی بین المللی آندری تارکوفسکی در فلورانس و مسکو یافت شد غنی گشته است. بنابراین می ­توان آن را با افزوده ها و اصلاحاتش به عنوان نسخه ی نهایی در نظر گرفت.

خاطرات شخصی پدرم با تمام ناپختگی و صداقتش مسیر پرتلاطم هنرمندی را به ما نشان می ­دهد که در جست وجوی آزادی اش است. به ­گفته ی دقیق تر، رؤیای آزادی­ای که او در آن یک بار برای همیشه مسئولیت سرنوشتش را می ­پذیرد و متعهد می­ شود که کاملاً در خدمت هنرش باشد. تصمیمی قاطع که به طور اجتناب ناپذیری روابط او را با خانواده، دوستان و هرکدام از مخاطبانش مشخص می کند.

در لابه ­لای صفحات این خاطرات، شخصیت هنرمند و انسانی وجود دارد که به­ شکل بسیار دراماتیکی آشکار می شود. با این ­حال، هیچ نشانی از «صدایی که نا امیدانه و تسکین ناپذیر در بیابان فریاد می زند» وجود ندارد، بلکه این ستایش تأثرباری از زندگی است، ستایشی پر از امید و ایمان، تا در مواجهه با مرگِ ناگزیر، زیرا هدف از هنرش، آرمانش و ایثارش چیزی جز واپسین حرکتی عاشقانه در قبال انسانیت نبود.

پدرم گاهی به من می گفت: «انسان برای خوشبخت شدن آفریده نشده، چیزهای بسیار مهم تری وجود دارد ...». ما دوست نداریم زیاد به این فکر کنیم، اما جست وجوی حقیقت همیشه راه دردناکی است و پذیرفتن آن و تغییر دادنش به «راه شناخت» تنها مسیرِ ممکن برای درک حقیقت است. زندگی او، فیلم هایش و خاطرات شخصی اش در این مسیر بود.

همچنین این­ها خاطراتی است که من از او دارم؛ خاطراتی که به رغم سپری شدن هجده سال از مرگ او هنوز سرشار از زندگی و اطمینان است. موضوع این است که مرگ برای جانی که عشق در آن ساکن است معنایی ندارد.

پدرم خاطراتش را «مصیبت نامه» می خواند، یعنی خاطره ی رنج ها، عنوانی که بار دیگر بر برداشت او از زندگی به عنوان راه شناخت تأکید می کند، راهی که از مسیر دنیوی انسانی که گرفتارِ عذابْ میان جسم و روح، زندگی و مرگ است جداشدنی نیست. او این راه را تا به انتها پیمود و پیروز از آن بیرون آمد. صفحات این کتاب این موضوع را اثبات می کند و به چاپ رساندن آن ها به آن گواهی می دهد.

می خواهم از تمام کسانی که برای چاپ این اثر کمک کرده و همکاری داشته اند تشکر کنم، به ­ویژه از آن کیشیلوف برای ترجمه ی متن روسی و شارل ه.برانت برای ویرایش متن فرانسوی.

آندری آ.تارکوفسکی 2004